Vestræn heimspeki Fornaldarheimspeki | |
---|---|
Nafn: | Anaxagóras |
Fæddur: | 500 f.Kr. |
Látinn: | 428 f.Kr. |
Skóli/hefð: | Fjölhyggja |
Helstu viðfangsefni: | Frumspeki |
Markverðar hugmyndir: | Óendanlegur fjöldi frumefna, samkynja og ósamkynja efni, trúleysi |
Áhrifavaldar: | Parmenídes, Empedókles |
Hafði áhrif á: | Platon |
Anaxagóras (forngríska: Αναξαγόρας, 500 – 428 f.Kr.) frá Klazómenæ í Litlu Asíu var forngrískur heimspekingur. Hann var einn af hinum svonefndu jónísku náttúruspekingum. Anaxagóras bjó og starfaði í Aþenu í um þrjátíu ár og var einkavinur stjórnmálamannsins Períklesar en meðal annarra vina Anaxagórasar má nefna skáldið Evripídes.
Anaxagóras fékkst meðal annars við stjörnufræði. Hann hélt því meðal annars fram að líf væri á öðrum reikistjörnunm og að sólin væri ekki guðleg vera, heldur glóandi eldhnöttur sem væri stærri en Pelópsskagi. Pólitískir andstæðingar Períklesar handtóku Anaxagóras og kærðu hann fyrir guðlast. Persíkles fékk hann lausan úr haldi en Anaxagóras varð að yfirgefa Aþenu og hélt þá til Lampsakosar í Jóníu þar sem hann lést fimm árum síðar. Borgarar í Lampsakos reistu altari til heiðurs Huga og Sannleika í minningu hans.
Anaxagóras ritaði bók um heimspeki en einungis brot eru varðveitt. Í samræðunni Fædoni (98b) eftir Platon kemur fram að Sókrates hafi lesið bókina og orðið fyrir vonbrigðum með kenningu Anaxagórasar, einkum vegna þess að hjá Anaxagórasi hafði hugurinn takmarkað skýringargildi.
Anaxagóras hélt því fram að til væri óendanlegur fjöldi frumefna sem hann nefndi „samkynja efni“ en eitthvað af öllu væri í öllu; nema hugur (νους), sem þó væri að finna í sumum hlutum.
Forverar Sókratesar |
Míletosmenn :
Þales ·
Anaxímandros ·
Anaxímenes |