W dzisiejszym świecie
Żyto stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu wielu różnych osób. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, znaczenie historyczne, wpływ na kulturę popularną czy znaczenie na polu akademickim,
Żyto przyciągnął uwagę szerokiego grona odbiorców. Na przestrzeni lat wywołało debaty, doprowadziło do badań i dało początek różnym teoriom, które próbują wyjaśnić jego rolę i znaczenie w różnych kontekstach. W tym artykule przyjrzymy się bliżej
Żyto i spróbujemy zrozumieć jego różne aspekty oraz jego głęboki wpływ na współczesny świat.
Żyto (Secale L.) – rodzaj roślin jednorocznych, rzadziej dwuletnich z rodziny wiechlinowatych. Liczy 9 gatunków. Rośliny te występują w południowej i południowo-wschodniej Europie, w północnej Afryce oraz zachodniej Azji, na wschodzie sięgając po zachodnie Himalaje i region Sinciang w zachodnich Chinach. Jeden gatunek (S. africanum) rośnie w Południowej Afryce.
Ze względów gospodarczych najważniejsze znaczenie ma żyto zwyczajne S. cereale.
Morfologia
- Pokrój
- Trawy kępowe, bez rozłogów. Źdźbła zwykle prosto wzniesione.
- Korzenie
- Silnie rozwinięty system korzeniowy (łączna długość korzeni jednej rośliny wraz z włośnikami sięgać może ponad 10 tys. km).
- Liście
- W pączku zwinięte, później płasko rozpostarte.
- Kwiaty
- Zebrane w dwukwiatowe kłoski (czasem ze szczątkowym trzecim kwiatem), a te w dwurzędowe, gęste kłosy. Kłoski siedzą na osi kłosa pojedynczo. Plewy są zaostrzone i zaopatrzone w wyraźny kil. Plewka dolna z długą i szorstką ością.
- Owoce
- Ziarniaki o kształcie podłużnym, nieco bocznie spłaszczone, z podłużnym wgłębieniem i owłosionym wierzchołkiem.
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales). W obrębie rodziny należy do podrodziny wiechlinowych (Pooideae), plemienia Triticeae.
- Wykaz gatunków
Żyto zwyczajne skrzyżowane z pszenicą dało mieszańca – pszenżyto ×Triticosecale.
Zastosowanie
Żyto zwyczajne jest popularną rośliną uprawną. Z ziaren wyrabia się mąkę, którą stosuje się głównie do wypieku chleba. Produkuje się z nich też etanol. Ziarno żyta stosowane jest także do wyrobu pasz dla drobiu, bydła i trzody chlewnej. Z żyta wyrabia się także zielonkę, kiszonkę, użytkuje się siano. Siano służy m.in. do wyrobu tarcz łuczniczych.
Z innych gatunków jako roślinę pastewną wykorzystuje się żyto krzyca S. strictum (≡ S. montanum).
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. .
- ↑ a b c d Secale L., Plants of the World online , Royal Botanic Gardens, Kew .
- ↑ a b c d Secale Linnaeus, Flora of China , eFloras.org .
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1057. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c MarianM. Falkowski MarianM. (red.), Trawy polskie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 403, ISBN 83-09-00593-8 .
- ↑ a b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 844, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ Poaceae (grass family). Taxonomy Browser . The National Center for Biotechnology Information. . (ang.).
- ↑ a b ZbigniewZ. Podbielkowski ZbigniewZ., Słownik roślin użytkowych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 417 .
- ↑ a b JanJ. Mazurek JanJ., MarekM. Ruszkowski MarekM., Żyto, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1967, s. 8-10 .
Identyfikatory zewnętrzne: