Narzecze
Narzecze – odmiana językowa właściwa dla danej grupy użytkowników języka. Może to być synonim terminu dialekt, czyli określenie na różne niestandardowe, inne niż ogólnonarodowe formy języka, czy też ogólne określenie na każdą wyodrębnioną odmianę języka (o standardzie mowa wówczas jako o narzeczu ogólnym/kulturalnym).
W literaturze spotyka się również ujęcie, zgodnie z którym narzecze to odmiana języka o zasięgu szerszym niż dialekt i gwara. Niektórzy autorzy traktują to pojęcie jako jednostkę pośrednią między dialektem a gwarą, dialekt ujmując jako zespół narzeczy, a narzecze – jako zespół gwar. Według jednej z definicji jest to „zespół gwar odznaczających się pewną ilością wspólnych cech gwarowych”.
We współczesnym językoznawstwie polskim termin „narzecze” znajduje stosunkowo wąskie zastosowanie, spotykany jest głównie w opisie języków egzotycznych. Częściej jest spotykany w kontekście nienaukowym aniżeli w lingwistyce, np. w opowieściach podróżniczych. W dialektologii serbsko-chorwackiej termin narječje pozostaje w powszechnym użyciu, jako nadrzędny wobec terminu dijalekat. W słowackiej tradycji lingwistycznej określenia dialekt i nárečie traktowane są jako równoważne, choć niektórzy badacze jako dialekt rozumieją jednostkę większą niż nárečie.
W ogólniejszym, potocznym znaczeniu termin „narzecze” funkcjonuje również jako synonim określeń „język” i „mowa”. Bywa traktowany jako neutralny zamiennik określeń „dialekt” i „język”.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c narzecze, Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego , PWN .
- ↑ a b narječje, Hrvatska enciklopedija (chorw.).
- ↑ Kazimierz Ożóg, Ustna odmiana języka ogólnego, Jerzy Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, Wrocław 1993, s. 87, ISBN 83-7044-062-2, OCLC 32664893.
- ↑ Aleksander Wilkoń, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, wyd. 2, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2000 (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 1875), s. 7, ISBN 83-226-0975-2, OCLC 1290988919.
- ↑ Piotr Rybka, Gwarowa wymowa mieszkańców Górnego Śląska w ujęciu akustycznym, Katowice: Uniwersytet Śląski, 2017, s. 58–60 .
- ↑ Karol Dejna, Atlas polskich innowacji dialektalnych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 12, ISBN 83-01-00384-7, OCLC 8034250.
- ↑ Halina Karaś, Narzecze, Dialektologia polska .
- ↑ a b Tadeusz Zgółka, Językowa wieża Babel, czyli iloma językami mówimy, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1990 (Prace Komisji Językoznawczej 15), s. 28, OCLC 1413008070.
- ↑ narječje ili dijalekt, Proleksis enciklopedija (chorw.).
- ↑ Viliam Mruškovič, Európa jazykov a národov na prahu tretieho tisícročia, Martin: Matica slovenská, 2008, s. 51, ISBN 978-80-7090-858-7 (słow.).
Bibliografia
- Marian Kucała, Narzecze, Stanisław Urbańczyk (red.), Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Wrocław: Ossolineum, 1978.