Sajany
Sajany – system górski w Azji położony w większej części na terytorium Rosji oraz w małej części na terytorium Mongolii. Rozciąga się od Ałtaju na zachodzie do jeziora Bajkał na wschodzie.
Sajany są górami fałdowymi powstałymi w orogenezie kaledońskiej, a kilkakrotnie odmładzanymi w hercyńskiej i alpejskiej. Zbudowane z prekambryjskich skał zmetamorfizowanych (gnejsy, łupki krystaliczne, kwarcyty) i dolnopaleozoicznych skał osadowych (łupki, piaskowce, margle) z częstymi intruzjami granitów.
W skład Sajanów wchodzą dwa główne łańcuchy: Sajan Wschodni i Sajan Zachodni:
- Sajan Wschodni to łańcuch górski o wysokości 2000-2700 m n.p.m. o długości około 1000 km rozciągający się od północnego zachodu na południowy wschód. Najwyższy szczyt – Munku-Sardyk, 3491 m n.p.m.
- Sajan Zachodni to łańcuch górski o długości około 650 km rozciągający się od południowego zachodu na północny wschód. Najwyższy szczyt – Kyzył-Tajga, 3121 m n.p.m.
Główne łańcuchy są złożone z równoległych pasm górskich o stromych zboczach i rzeźbie alpejskiej. Liczne polodowcowe formy rzeźby. Lodowce zajmują powierzchnię około 8 km². W pobliżu połączenia Sajanu Wschodniego i Sajanu Zachodniego leżą głębokie kotliny: na zachodzie – Minusińska, na południu – Todżyńska i Tuwińska.
Klimat umiarkowany chłodny. Liczne rzeki dorzecza Angary i górnego Jeniseju. Wysokie partie gór (ponad 1600-2100 m n.p.m.) pokrywają pola ruchomych głazów (tzw. kurumy) i górska tundra. Na zboczach rośnie tajga iglasta, w głębokich dolinach występuje roślinność stepowa.
Na północnych zboczach Sajanu Zachodniego znajduje się Park Narodowy „Szuszenskij bor” i Rezerwat Chakaski, w części środkowej Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery, a na północno-zachodnich zboczach Sajanu Wschodniego Park Narodowy „Słupy Krasnojarskie”.
Na terenie Sajanów występują złoża żelaza, miedzi, złota, grafitu, azbestu, nefrytu i innych.
Przypisy
- ↑ НП "Шушенский бор" , shushbor.ru .
- ↑ Заповедник Хакасский (ros.).
- ↑ Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» , sayanzapoved.ru .
- ↑ О нацпарке , kras-stolby.ru .